Taalbeheersing in de praktijk

Kenmerkend voor de taalbeheersing is de combinatie van theoretisch inzichten uit diverse onderzoeksdisciplines (bv. taalwetenschap, sociale wetenschappen, psychologie) en praktische toepassing daarvan op maatschappelijk relevante terreinen. Het vak Taalbeheersing in de praktijk positioneert de taalbeheersing als een multidisciplinair vak en maakt verbanden tussen taalbeheersing en verwante deelgebieden zichtbaar. Een centraal doel van het vak is dat studenten inzichten uit de taalbeheersing toegankelijk maken voor een breder publiek mede door verbanden met andere disciplines zichtbaar te maken en door wetenschappelijke inzichten succesvol in te zetten om praktijkvraagstukken op te lossen. De centrale drieslag die het taalbeheersingsonderzoek typeert: analyse – evaluatie – advies wordt verder uitgewerkt voor één of meerdere genres, media en/of contexten. Daarbij wordt aansluiting gezocht bij specifieke thema’s die een rol spelen in de programma’s van de deelnemende universiteiten, zoals toepassing van nieuwe digitale genres (webcare, digitaal onderwijs), begrijpelijke taal, interculturele communicatie, argumentatie, stilistiek en mediakeuze. Het vak Taalbeheersing in de praktijk behandelt deze thema’s vanuit een toegepast  en populariserend perspectief. Doel is om studenten te laten nadenken over de rol van taalbeheersing in een bredere maatschappelijke context en om ze te trainen in het toegankelijk maken van kennis op het gebied van de taalbeheersing voor een breder publiek

Zowel door de interdisciplinaire onderwerpkeuze als door het populariserende perspectief, is de cursus aantrekkelijk voor studenten. De leerdoelen van het vak sluiten aan zowel bij de educatieve masters als de algemene masters.

Doel van de cursus

•            De student heeft inzicht verworven in de belangrijkste theorieën rondom de conceptualisatie en operationalisatie van metaforiek in taal en communicatie;

•            De student heeft inzicht verworven in de toepassing van theoretische inzichten over metaforiek in specifieke communicatieve situaties;

•            De student kan het gebruik van metaforiek in bestaande communicatieve teksten analyseren en de ingeschatte effectiviteit ervan evalueren;

•            De student is in staat om zelfstandig een wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit van metafoorgebruik in organisaties uit te voeren en daarvan verslag te doen, zowel mondeling als schriftelijk.

Uitgebreide omschrijving

Metaforiek speelt een belangrijke rol in persuasieve communicatie. Politici gebruiken metaforen om kiezers te trekken (het ‘vaasje’ van Rutte). Managers stomen er hun medewerkers mee klaar voor een fusie (‘samen op pad naar de toekomst’). En artsen maken gebruik van metaforen om een behandeltraject met een patiënt te bespreken (‘de strijd tegen kanker’).

Uit onderzoek uit de taalwetenschap, communicatiewetenschap, en psychologie weten we dat metaforen effectief kunnen zijn in het overtuigen van de doelgroep. Maar soms treedt ook weerstand op. Een fusie wordt lang niet altijd ervaren als een reis, maar juist meer als een gedwongen huwelijk. En ziek zijn wordt niet beleefd in termen van een strijd, maar in termen van een reis.

In de cursus bestuderen we de rol van metaforiek in taal en communicatie vanuit theoretisch én toegepast perspectief. We bespreken de taalwetenschappelijke literatuur rondom de identificatie van metaforen en passen inzichten uit de theorie toe op verschilende communicatieve settings (bijv. gezondheid, management en beleid, reclame).

In vijf inhoudelijke bijeenkomsten bespreken we telkens aspecten rondom de conceptualisatie en operationalisatie van metaforiek, en evalueren we de cognitieve en communicatieve rol van (talige) metaforen in verschillende genres. Tijdens de bijeenkomsten presenteer je jouw analyse van metafoorgebruik in bestaande communicatieve uitingen naar keuze. Daarna ga je het veld in om te onderzoeken hoe in organisaties metaforen al dan niet effectief worden ingezet als communicatiemiddel. Op basis van interviews en analyses van bestaande teksten kom je tot een evaluatie van het gebruik van metaforiek binnen de organisatie en formuleer je een advies om de effectiviteit van het metafoorgebruik te vergroten. De bevindingen van je onderzoek presenteer je in een slotbijeenkomst waarbij (mogelijk) ook stakeholders uit de praktijk aanwezig zijn.